Το Σύνδρομο Kleefstra

Το σύνδρομο Kleefstra είναι μια σπάνια γενετική κατάσταση κατά την οποία λείπει ένα μικρό κομμάτι σε ένα από τα 46 χρωμοσώματα του σώματος. Το κομμάτι που λείπει βρίσκεται κοντά στο τέλος του χρωμοσώματος και περιλαμβάνει ένα γονίδιο που ονομάζεται EHMT1. Η απουσία του συγκεκριμένου γονιδίου προκαλεί τα κύρια συμπτώματα του συνδρόμου. Η διαγραφή ή η έλλειψη του γονιδίου ΕΗΜΤ1 είναι σχεδόν πάντα “de novo”, δηλαδή δεν την είχαν και οι γονείς και τη μετέδωσαν στα παιδιά (ωστόσο αυτό είναι πιθανό σε μερικές περιπτώσεις). Το σύνδρομο αναγνωρίστηκε επίσημα ως σύνδρομο Kleefstra τον Απρίλιο του 2010, αλλά μπορεί να το δείτε να εμφανίζεται και με τις ακόλουθες ονομασίες:

• 9q34.3 deletion

Αυτή ήταν η πιο κοινή ονομασία, πριν ονοματιστεί το σύνδρομο ως Σύνδρομο Kleefstra.

• 9qSTDS

Ακρωνύμιο του 9q Subtelomere Deletion Syndrome (Σύνδρομο διαγραφής τελομερούς 9q). Η ονομασία είχε προταθεί από ένα ειδικό στον τομέα. Ωστόσο σε κάποιους γονείς δεν άρεσε, λόγω των άλλων σημασιών του όρου STD.

• CHOMS

Ακρωνύμιο του Craniofacial characteristics, Hypotonia, Obesity, Microcephaly, Speech problems (Κρανιοπροσωπικά χαρακτηριστικά, Υποτονία, Παχυσαρκία, Μικροκεφαλία, Προβλήματα στην ομιλία). Η ονομασία είχε προταθεί από έναν ειδικό που ερευνούσε την κατάσταση.

Η συγκεκριμένη γενετική κατάσταση πρόσφατα αναγνωρίστηκε και άρχισε να ερευνάται. Δεν υπάρχει μια περιγραφή που να ταιριάζει σε όλες τις περιπτώσεις, τόσο λόγω του μεγάλου εύρους των συμπτωμάτων όσο και λόγω ενός ακόμα μεγαλύτερου εύρους της σοβαρότητας των συμπτωμάτων αυτών. Η διακύμανση αυτή μπορεί να οφείλεται εν μέρει στον αριθμό των γονιδίων που έχουν υποστεί καταστροφή ή έχουν διαγραφεί στην περιοχή 9q34.3, όμως άτομα με περίπου ίδιο μέγεθος διαγραφής μπορούν να έχουν αρκετά διαφορετικά συμπτώματα. Πολύ απλά δε γνωρίζουμε ακόμα τι κάνει αυτό το σύμπλεγμα γονιδίων κατά τη διάρκεια της εμβρυικής ανάπτυξης (και πιθανότατα και της εφηβείας). 

Το κύριο γονίδιο που εμπλέκεται σε αυτή τη διαταραχή είναι το ΕΗΜΤ1, το οποίο βρίσκεται σε μια περιοχή του χρωμοσώματος 9, στην οποία βρίσκονται και άλλα γονίδια, μερικά από τα οποία παραμένουν άγνωστα ως προς τη λειτουργία τους. Το γονίδιο ΕΗΜΤ1(Euchromatic Histone Methyltransferase 1)κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με πολλά μέρη τουDNA.Το ΕΗΜΤ1 είναι ένα απαραίτητο γονίδιο για την ανθρώπινη ανάπτυξη και λειτουργία. Η πρωτεΐνη που παράγεται από το γονίδιο είναι μέρος του «επιγενετικού μηχανισμού» και πιστεύεται ότι εμπλέκεται με τη διαδικασία της απενεργοποίησης άλλων γονιδίων. Ως εκ τούτου, η ανεπάρκεια οδηγεί σε μια σειρά από σοβαρά ιατρικά προβλήματα που αναλύονται στη συνέχεια.Η ανάπτυξη του εμβρύου είναι μια εξαιρετικά εκλεπτυσμένη,ευπαθής και ελεγχόμενη διαδικασία.

Κάποια άτομα φέρουν και επιπλέον διαγνώσεις. Το σύνδρομο μπορεί να οφείλεται και σε άλλες γενετικές ανωμαλίες ή μπορεί να είναι κάτι πολύ απλό. Πολλά από τα γνωρίσματα που αποδίδονται σε αυτή τη διαταραχή είναι κοινά και σε άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Μέχρι στιγμής, κανείς δεν ξέρει.

Χαρακτηριστικά 

Το σύνδρομο Kleefstra χαρακτηρίζεται από διανοητική καθυστέρηση και ποικίλες άλλες νευρολογικές και σωματικές ανωμαλίες. Με σεβασμό στη διανοητική καθυστέρηση, πιστεύεται ότι η πλειοψηφία των ατόμων με σύνδρομο Kleefstra βρίσκεται σε μέτριο έως σοβαρό φάσμα με IQ μικρότερο του 70, σε πολλές περιπτώσεις. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν σοβαρή καθυστέρηση στην ομιλία με μικρή ανάπτυξη του λόγου, ωστόσο είναι πιθανή η μη λεκτική επικοινωνία. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν υποτονία κατά την παιδική τους ηλικία (χαμηλό μυικό τόνο που συχνά σχετίζεται με μειωμένη μυική δύναμη και κατά συνέπεια μειωμένες βασικές κινητικές δεξιότητες όπως το περπάτημα), ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προσώπου (που περιλαμβάνουν υποπλασία στο μεσαίο τμήμα του προσώπου, κοντή μύτη, λεπτό άνω χείλος και ανοιχτό στόμα στα βρέφη με προεξέχουσα γλώσσα), ποικιλία από αναπτυξιολογικές καθυστερήσεις και άλλες σωματικές ανωμαλίες.

Οι σωματικές ανωμαλίες περιλαμβάνουν καρδιακές ανωμαλίες, νεφρικές/ουρολογικές ανωμαλίες, γενετικές ανωμαλίες στα αγόρια, σοβαρές αναπνευστικές λοιμώξεις και επιληπτικές/εμπύρετες κρίσεις.

Οι ανωμαλίες στη συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνουν ακραία απάθεια ή χαρακτηριστικά που μοιάζουν με αυτιστική συμπεριφορά κατά την παιδική ηλικία και κατατονία κατά την εφηβεία (συχνά άτομα με σύνδρομο Kleefstra διαγιγνώσκονται και με αυτισμό). Σε συγκεκριμένες πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι ανωμαλίες και οι επιπλοκές που προκαλούνται από το σύνδρομο έχουν οδηγήσει στο θάνατο.Στη συνέχεια υπάρχει μια περιεκτική λίστα με γνωστά χαρακτηριστικά των ατόμων με σύνδρομο Kleefstra. Ωστόσο πρέπει να αναφερθεί ότι ο αριθμός των ατόμων αυτών παραμένει, για την ώρα, μικρός και τα χαρακτηριστικά μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο. 

Τα πιο Κοινά Χαρακτηριστικά  

• Αναπτυξιακή καθυστέρηση
• Αναγνωρίσιμη εμφάνιση προσώπου
• Μαθησιακές δυσκολίες ή μαθησιακή ανικανότητα
• Μυική ατονία, τόσο στα μωρά όσο και στα παιδιά
• Περιορισμένες ή ανύπαρκτες δυνατότητες ομιλίας
  

Άλλα κοινά χαρακτηριστικά 

• Καρδιοπάθειες
• Επιληπτικές κρίσεις
• Μικρής σημασίας γενετικές ανωμαλίες στα αγόρια
• Δυσκολίες στον ύπνο
• Δυσκολίες στη συμπεριφορά
• Στραβισμός ή άλλες ασυνήθιστες παθήσεις των ματιών
• Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος που προκαλούνται από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ΓΟΠ
• Μικροκεφαλία
  

Λιγότερο κοινά χαρακτηριστικά 

• Ελαφρώς ασυνήθιστα χέρια και/ή πόδια (ενιαίες πτυχές στην παλάμη, εύκαμπτα δάχτυλα, κοντά ή στενά δάχτυλα, ασυνήθιστη θέση των ποδιών)
• Προβλήματα στην ακοή
• Ανωμαλίες στα νεφρά
• Διαταραχές του συνδετικού ιστού, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι χαλαρές αρθρώσεις και οι κήλες
• Μικρές περιοχές που το δέρμα έχει πιο ανοιχτό χρώμα
• Ανωμαλίες στα δόντια
• Απουσία του φυσιολογικού ανοίγματος στον πρωκτό
• Πιθανώς υπερβολικό βάρος

Διάγνωση 

Ποια είναι τα πρώτα σημάδια που δείχνουν ότι ένα μωρό ή ένα παιδί έχει το σύνδρομο;

Τα πρώτα σημάδια μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά. Από μια ομάδα 14 μωρών τα 5 έδειχναν φυσιολογικά κατά τη γέννηση και η ανησυχία για την ανάπτυξή τους αυξήθηκε αργότερα: δεν κατάφερναν να παρακολουθήσουν τα οπτικά ερεθίσματα, να κοιτάνε τη μητέρα τους καθώς τα τάιζε ή ο ρυθμός ανάπτυξής τους ήταν αργός. Ένα μωρό έδειχνε να αναπτύσσεται φυσιολογικά, μέχρι να ξεκινήσει ένα είδος επιληπτικών σπασμών στην ηλικία των 3 μηνών. Ένα άλλο αποτύγχανε επανειλημμένα στα τεστ ακοής.

Σε 9 μωρά υπήρχαν συμπτώματα αμέσως μετά τη γέννηση ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, που κυμαίνονται από αδύναμο κλάμα, δυσκολίες στο φαγητό και ασυνήθιστα χαρακτηριστικά προσώπου (σε 2 περιπτώσεις παρέπεμπαν στο σύνδρομο Down) έως μικρό κεφάλι, κήλες στη βουβωνική χώρα και στον ομφαλό, χαλαρό λάρυγγα, καρδιακά προβλήματα, καταρράκτηςκαι επιληπτικές κρίσεις. 

Εγκυμοσύνη 

Για τις περισσότερες από τις 13 μαμάδες που μίλησαν για την εγκυμοσύνη τους, όλα είχαν πάει φυσιολογικά. Τρεις μητέρες είχαν παρατηρήσει λιγότερη εμβρυική κίνηση απ’ ότι αναμενόταν και μία μητέρα είχε παρατηρήσει περισσότερη. Μια μητέρα είχε πλεόνασμα αμνιακού υγρού(πολυδάμνιο). Στην εξέταση serum screening* μια μητέρας, είχε εμφανιστεί πολύ υψηλός κίνδυνος για σύνδρομο Down και αργότερα ο υπέρηχος (συμπεριλαμβανομένων και των 3D υπερήχων) έδειξε ένα μικρό μωρό που συχνά έβγαζε τη γλώσσα του έξω. Σ’ ένα άλλο μωρό ο υπέρηχος έδειξε μικρά χέρια και πόδια. Τα περισσότερα μωρά γεννήθηκαν στην ημερομηνία που είχε προβλέψει ο γιατρός ή κοντά στην ημερομηνία αυτή, αλλά 5 γεννήθηκαν λίγο πιο νωρίς στις 34,36 και 37 εβδομάδες. Σε μια περίπτωση προκλήθηκε ο τοκετός στις 34 εβδομάδες γιατί τα επίπεδα του αμνιακού υγρού είχαν πέσει χαμηλά.

*Maternal serum screening(MSS) είναι μια εξέταση που γίνεται στο 2ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και είναι πολύ διαδεδομένη στο εξωτερικό, γιατί δεν έχει ποσοστό επικινδυνότητας για τη μητέρα και το έμβρυο όπως η αμνιοπαρακέντηση. Πρόκειται ουσιαστικά για μια απλή εξέταση αίματος της μητέρας και δεν εμπλέκεται πουθενά το αμνιακό υγρό ή ο πλακούντας. Εμφανίζει την πιθανότητα να έχει το έμβρυο Σύνδρομο Down(Τρισωμία 21), Σύνδρομο Edward(Τρισωμία 18) και ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα.

Νεογέννητα 

Δεν υπάρχει κάποιο χαρακτηριστικό, που να εμφανίζεται στα νεογέννητα μωρά, που έχουν σύνδρομο Kleefstra, και να τα χαρακτηρίζει. Το βάρος γέννησης κάποιων μωρών ποικίλει σε μεγάλο βαθμό, μεταξύ 4.563 και 2.600 κιλά. Ένα φυσιολογικό ή υψηλό βάρος γέννησης είναι πιο χαρακτηριστικό. Κάποια μωρά είναι καλά και αναπτύσσονται φυσιολογικά, ενώ άλλα είναι ασυνήθιστα ήσυχα και παθητικά και μερικά χρειάζεται να περνούν το χρόνο τους στην ειδική φροντίδα.

Οι δυσκολίες στη σίτιση που εμφανίζονται νωρίς, όπως και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση(κατά την οποία το γάλα επιστρέφει από το στομάχι στον οισοφάγο), είναι κοινό χαρακτηριστικό. Τα περισσότερα μωρά με δυσκολίες σίτισης χρειάζονται βοήθεια (μέσω σωλήνα), μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Πέρα από αυτά τα κοινά προβλήματα των νεογνών, τα περισσότερα μωρά με σύνδρομο είχαν καλές βαθμολογίες Apgar(είναι ένα μέτρο που δείχνει πόσο καλά είναι το μωρό με κλίμακα από το 0-10) και ήταν αρκετά καλά μετά τη γέννηση και μπορούσαν να πάνε στο σπίτι τους.

Μερικά μωρά έχουν πιο εμφανή συγκεκριμένα προβλήματα υγείας. Σ’αυτά περιλαμβάνεται ο καταράκτης, οι κήλες, ένα καρδιακό φύσημα, μια ταχυπαλμία ή μαρτυρίες κατά τις οποίες το παιδί έγινε μπλε ή σταμάτησε να αναπνέει. Ένα μωρό ανέπτυξε μια σοβαρή λοίμωξη στο στήθος κατά τη γέννηση. Ένα άλλο χρειαζόταν επιπλέον οξυγόνο και είχε χαλαρό λάρυγγα, ασθένεια στα πνευμόνια, πρόβλημα με τη ροή αίματος στα νεφρά και άλλες δυσκολίες. Το κλάμα ενός μωρού, που ακούγεται εκπληκτικά αδύναμο, μπορεί να είναι ένα σημάδι για κάτι ασυνήθιστο. Σε δύο μωρά βρέθηκε, κατά τη γέννηση, ότι έχουν προβλήματα ακοής. 

Έφηβοι και Ενήλικες 

Πολλές περιπτώσεις έχουν αναφερθεί στις οποίες ένα άτομο διαγνώσκεται ότι έχει το σύνδρομο στα μισά της εφηβείας του ή ακόμα και στην ενήλικη ζωή του. Εκτιμάται ότι αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί, καθώς ασθενείς, που δεν έχει διαγνωστεί ακόμα τι σύνδρομο έχουν, ελέγχονται εκ νέου. 

Συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου 

Ερευνητές και επιστήμονες, που ασχολούνται με το σύνδρομο Kleefstra, έχουν εκτιμήσει ότι έχουν καταγραφεί μόνο 300 περιστατικά ασθενών με το συγκεκριμένο σύνδρομο. Ωστόσο, επειδή το σύνδρομο Kleefstra είναι μια σχετικά καινούργια γενετική κατάσταση, πιστεύεται, από κάποιους γενετιστές της επιστημονικές κοινότητας, ότι αυτή η εκτίμηση μπορεί να είναι δραματικά υψηλότερη. Μη δημοσιευμένα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η ενημέρωση για το συγκεκριμένο σύνδρομο είναι γενικά χαμηλή, ακόμα και σε μέλη της ιατρικής κοινότητας συμπεριλαμβανομένων και γενετιστών και παιδιάτρων. Επομένως υπάρχει περιορισμένος διαγνωστικός έλεγχος για το συγκεκριμένο σύνδρομο.

Διαγνωστικοί/απεικονιστικοί  έλεγχοι δε γίνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης(σε αντίθεση με άλλα σύνδρομο όπως είναι το σύνδρομο Down). Επιπρόσθετα, τα διαγνωστικά τεστ που γίνονται για να ταυτοποιηθεί το σύνδρομο απαιτούν μια ιατρική παραπομπή, η οποία μπορεί να μην παρέχεται από τον γιατρό, καθώς το σύνδρομο μπορεί να είναι άγνωστο σε αυτόν. Συχνά, οι ασθενείς λαμβάνουν άλλες λανθασμένες ιατρικές εξηγήσεις ή μια λιγότερο συγκεκριμένη και ευρύτερη διάγνωση. Κατά συνέπεια, η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου Kleefstra είναι πιθανόν να είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που εκτιμάται σήμερα.

Οι πληροφορίες μεταφράστηκαν από τα site www.kleefstrasyndrome.org και www.genespark.org